Trong bài phát biểu nhân kỷ niệm ngày Okinawa được trao trả cho Nhật Bản, Thủ tướng Kishida Fumio thừa nhận vấn đề gây tranh cãi nhất của tỉnh.
Ông nói: “Dù 50 năm đã trôi qua kể từ khi Okinawa được trao trả cho Nhật Bản, người dân vẫn phải chịu gánh nặng lớn tiếp nhận các căn cứ quân sự Mỹ đồn trú. Chính phủ lưu tâm và sẽ tiếp tục cam kết giảm bớt gánh nặng này."
Okinawa chỉ chiếm 0,6% tổng diện tích đất của Nhật Bản, nhưng lại là nơi có tới 70,3% căn cứ của Mỹ đồn trú ở Nhật Bản.
Cũng nhân dịp này, Thống đốc Okinawa Tamaki Denny, người từ lâu đã lên tiếng chỉ trích về gánh nặng không cân xứng của Okinawa, có bài phát biểu gần một trong những căn cứ Mỹ.
Ông Tamaki nói: "Đã 50 năm trôi qua kể từ khi Okinawa được trao trả lại cho Nhật Bản, nhưng tỉnh vẫn đang phải chịu gánh nặng quá lớn liên quan đến các căn cứ quân sự, như tai nạn, tội phạm cũng như các vấn đề về tiếng ồn và ô nhiễm môi trường."
Từ sau Trận chiến Okinawa
Chiến tranh Thế giới thứ hai đã thay đổi hẳn Okinawa.
Trận chiến Okinawa năm 1945 cướp đi sinh mạng của 1/4 dân số tỉnh. Nhật Bản giành lại độc lập từ lực lượng quân Đồng minh sau chiến tranh vào năm 1952, nhưng riêng Okinawa vẫn nằm dưới sự quản lý của Mỹ trong suốt 2 thập kỷ sau đó.
Okinawa tiếp tục là nơi đồn trú của phần lớn các căn cứ Mỹ ở Nhật Bản. Có những nơi nhà dân bị san ủi để lấy mặt bằng xây dựng căn cứ.
Sự phẫn nộ tích tụ
Khi Okinawa được trao trả cho Nhật Bản vào năm 1972, yêu cầu của người dân về việc dỡ bỏ các căn cứ Mỹ đã không được giải quyết.
Lo ngại về sự an toàn và ô nhiễm tiếng ồn càng gia tăng vào năm 1995 khi xảy ra vụ 3 quân nhân Mỹ cưỡng bức bé gái 12 tuổi ở đây.
Vụ việc làm dấy lên sự phẫn nộ và dẫn đến làn sóng kêu gọi giảm bớt sự hiện diện của căn cứ Mỹ ở Okinawa. Theo số liệu của ban tổ chức, có khoảng 85.000 người tham gia cuộc biểu tình sau khi vụ việc xảy ra.
Thỏa thuận châm ngòi cho sự tức giận
Vào năm sau đó, chính phủ Nhật Bản và Mỹ đã nhất trí về một thỏa thuận trong đó có việc trả lại cho Okinawa khu đất đã dành cho Căn cứ Futenma của Thủy quân Lục chiến Mỹ đặt tại khu đông dân cư.
Tuy nhiên, có một điểm quan trọng đáng chú ý. Chính phủ cũng đồng ý di dời căn cứ Futenma đến khu Henoko thưa dân hơn ở thành phố Nago cũng trong tỉnh Okinawa.
Quyết định này đã gây ra sự tức giận đến mức hầu như ngày nào cũng có biểu tình gần địa điểm được đề xuất. Công tác di dời vẫn chưa diễn ra.
Hiện trạng căn cứ Mỹ
Quy mô các căn cứ Mỹ ở Okinawa đã giảm kể từ khi Mỹ trao trả Okinawa cho Nhật Bản cách đây 50 năm, nhưng tỉnh này vẫn là nơi đồn trú của 31 căn cứ với tổng diện tích lớn hơn cả thủ đô Washington.
Vào tháng 2 và tháng 3, NHK đã tiến hành khảo sát người dân ở Okinawa.
Hơn 80% số người được hỏi cho biết họ nghĩ rằng thật sai lầm khi tỉnh phải tiếp nhận căn cứ Mỹ với một tỷ lệ không cân xứng như vậy.
Quan điểm của chính phủ Nhật Bản
Các nhà lãnh đạo Nhật Bản nói rằng vị trí của Okinawa rất quan trọng đối với an ninh quốc gia.
Một báo cáo của Bộ Phòng vệ cho biết:
"Việc đồn trú của các lực lượng Mỹ, bao gồm cả Thủy quân lục chiến Mỹ, vốn có khả năng đối phó với một loạt các nhiệm vụ với tính cơ động cao và sẵn sàng ở Okinawa, nâng cao tính hiệu quả của Đồng minh Nhật-Mỹ, tăng cường khả năng răn đe, và góp phần to lớn không chỉ cho an ninh của Nhật Bản mà cả hòa bình và ổn định của khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương."
Tuy nhiên, Giáo sư Maedomari Hiromori của Đại học Quốc tế Okinawa nói rằng việc bố trí quá nhiều căn cứ trong một tỉnh "chỉ là sự phân biệt đối xử".
Ông nói: “Nếu chính phủ Nhật Bản cho rằng căn cứ Mỹ là cần thiết vì lý do an ninh quốc gia, thì những nơi khác của Nhật Bản nên chia sẻ gánh nặng này tương đương với Okinawa".
Hướng tới nền kinh tế tự chủ bền vững
Khảo sát của NHK cũng đặt câu hỏi rằng liệu sự hiện diện của căn cứ Mỹ ở Okinawa có mang lại lợi ích cho công việc hay cuộc sống hàng ngày hay không. Hơn 70% số người được hỏi đã trả lời là không.
Các quan chức tỉnh Okinawa cho biết nguồn thu liên quan đến căn cứ Mỹ, ví dụ như tiền lương trả cho những người làm việc trong căn cứ và tiền thu từ phí thuê đất mà quân đội Mỹ trả cho chủ đất, chỉ chiếm 6% tổng thu nhập của tỉnh.
Động lực chính của nền kinh tế Okinawa là du lịch. Giáo sư Maedomari nói rằng sự hiện diện của căn cứ Mỹ ở Okinawa đang là một trở ngại cho ngành này.
Ông nói: “Cung cấp đất cho các hoạt động kinh tế tư nhân hiệu quả hơn nhiều so với cung cấp đất cho các căn cứ quân sự."
"Có thể thấy rõ điều này từ việc sử dụng các địa điểm căn cứ quân sự đã được trả lại ở Okinawa. Các khách sạn sang trọng đang được xây dựng ở Okinawa."
"Kinh tế của Okinawa đang trên đà phát triển. Nhưng các căn cứ quân sự ở khu vực đô thị đang cản trở tăng trưởng kinh tế của Okinawa."
"Theo một ước tính, mỗi năm Okinawa mất 1.000 tỷ yên (7,9 tỷ đôla) lợi nhuận tiềm năng do sự hiện diện của các căn cứ quân sự."
Giáo sư Maedomari nói rằng chính phủ cần thực hiện đúng lời hứa của mình là phát triển nền kinh tế Okinawa và xóa bỏ cái mà ông gọi là hạn chế do sự hiện diện của quân đội Mỹ.
Giống như nhiều người trong tỉnh, ông muốn người dân ở các vùng miền khác của Nhật Bản ủng hộ lời kêu gọi, coi vấn đề căn cứ Mỹ ở Okinawa cũng là vấn đề của chính mình.
