یک نظرسنجی دولتی نشان می‌دهد که هزاران کودک خارجی ساکن ژاپن در مدرسه ثبت‌نام نمی‌کنند. این یافته‌ها برای کشور بسیار شوکه‌کننده بوده است. در این مجموعه جدید، به ارائه اطلاعاتی می‌پردازیم تا به فرزندان اتباع خارجی مقیم ژاپن کمک کنیم در مدارس این کشور تحصیل کنند. این اطلاعات به چند زبان و در قالب پرسش و پاسخ ارائه خواهد شد.

در اولین قسمت از این مجموعه، به وضعیت فعلی کودکان خارجی محروم از تحصیل در ژاپن نگاه می‌کنیم.

این نظرسنجی دولتی نشان داد که تا ماه مه ۲۰۲۲، تعداد ۸۱۸۳ کودک از ۱۳۶ هزار ۹۲۳ کودک خارجی که در سن تحصیل اجباری و در لیست افراد مقیم ژاپن هستند، احتمالا به مدرسه نمی‌روند.

مقامات دریافتند که برخی از آنها قادر به حضور در مدرسه نیستند، در حالی که حضور سایرین در مدرسه تایید نشده است.

وزارت آموزش و پرورش می گوید که مقامات محلی در درک این وضعیت بسیار موفق بوده‌اند. همچنین می‌گوید که دولت آگاه است که تعداد زیادی از کودکان خارجی هنوز قادر به تحصیل در مدرسه نیستند و مقامات این موضوع را جدی می‌گیرند. این وزارتخانه خاطرنشان می‌کند که موارد زیادی وجود دارد که والدین یا سرپرستان نمی‌دانند که تحصیل اجباری در ژاپن رایگان است.

این قسمت در تاریخ ۳۰ اوت ۲۰۲۳ بروزرسانی شد.

در این قسمت به دیدگاه دولت ژاپن در مورد تحصیل کودکان خارجی می‌پردازیم.

وزارت آموزش ژاپن می‌گوید اگر کودکان خارجی بخواهند در دبستان‌ها و مدارس راهنمایی ژاپن تحصیل کنند، همانند کودکان ژاپنی از تحصیل رایگان بهره‌مند خواهند شد. این وزارتخانه می‌افزاید دولت تضمین می‌کند که شرایط تحصیل کودکان خارجی همانند کودکان ژاپنی باشد.

از سوی دیگر، وزارت آموزش ژاپن اشاره می‌کند که خارجی‌ها ملزم به ثبت‌نام کودکان‌شان در مدرسه نیستند. این برخلاف وضعیت شهروندان ژاپنی است که قانون اساسی آنها را ملزم می‌کند که کودکان تحت سرپرستی‌شان را در مدرسه ثبت‌نام کنند. محققانی که این موضوع را بررسی می‌کنند، ابراز نگرانی می‌کنند که اگر والدین یا سرپرستان درخواست ثبت‌نام ندهند، فرزندان‌شان به مدرسه نخواهند رفت.

در قسمت بعدی نگاهی خواهیم داشت به اینکه کجا و چطور می‌توان برای ثبت‌نام در مدرسه اقدام کرد.

این اطلاعات در ۳۱ اوت ۲۰۲۳ بروزرسانی شده است.

در این قسمت به این موضوع می‌پردازیم که برای درخواست ثبت‌نام در مدارس باید به کجا مراجعه کرد.

ابتدا، به آن دسته از اتباع خارجی خواهیم پرداخت که نام آنها در شهرداری‌های محل سکونتشان ثبت شده است. وزارت آموزش و پرورش ژاپن به ادارات آموزش و پرورش در هر محل دستور داده است تا با ارسال نامه به چنین افرادی از آنها دعوت کنند تا نسبت به ثبت‌نام کودکان خود در مدارس ابتدایی یا راهنمایی محل اقدام کنند. برای مثال، شهرداری چیبا در ماه سپتامبر یعنی شش ماه پیش از آغاز هر سال تحصیلی جدید در ماه آوریل، فرم‌های درخواست ثبت نام را برای خانوارهای خارجی که نام آنها در این شهرداری ثبت شده است پست می‌کند. اگر هر یک از والدین که نامش در این شهرداری ثبت شده است، قسمت «درخواست ثبت‌نام دارم» را در این فرم علامت زده و فرم را به این شهرداری بفرستد، در ماه ژانویه نامه‌ای درباره پذیرش دانش‌آموز برای آن خانوار پست خواهد شد.

در بخش بعدی، به آن دسته از اتباع خارجی می‌پردازیم که نام آنها در شهرداری‌های محل سکونتشان ثبت نشده است. ادارات آموزش و پرورش محلات می‌گویند در صورتی که هر یک از والدین برای ثبت‌نام فرزندش در مدرسه به اداره آموزشی شهرداری که آن خانوار واقعا در آن سکونت دارند درخواست دهد، به آن پاسخ مقتضی خواهند داد. انتظار می‌رود که اتباع خارجی ابتدا نام خود را در شهرداری محل سکونتشان ثبت کنند و سپس، یا در همان شهرداری و یا در اداره آموزش و پروش محل، برای ثبت‌نام فرزندشان درخواست دهند.

به خارجی‌ها توصیه می‌شود که اگر به هر دلیلی برای ثبت‌نام در شهرداری با دشواری مواجه هستند، درباره این مسئله با مسئولان امر مشورت کنند. برای نمونه، اداره آموزش و پرورش منطقه شیبویای توکیو می‌گوید بهترین کار این است که افراد سکونت خود را ثبت کنند، اما اگر فردی بتواند سندی همچون قرارداد اجاره‌نامه ملکی را در اثبات وضعیت سکونت خود ارائه دهد، این شهرداری درخواست ثبت‌نام فرزندش در مدرسه را بررسی خواهد کرد.

در قسمت بعدی نگاهی خواهیم داشت به اینکه اگر اتباع خارجی وضعیت اقامت قانونی نداشته باشند باید چه کنند.

در این قسمت به تحصیل کودکان خارجی می‌پردازیم که وضعیت اقامت قانونی در ژاپن ندارند.

پرسش این است که آیا کودکانی که وضعیت اقامت قانونی در ژاپن ندارند، مجاز به ثبت‌نام در مدارس ژاپن هستند یا خیر.

پاسخ مثبت است. در اظهارات دولت ژاپن در جلسه پارلمان در سال ۲۰۱۱ آمده است که کودکان خارجی در صورتی که بخواهند در مدارس ژاپن ثبت‌نام کنند، فارغ از اینکه وضعیت اقامت قانونی دارند یا خیر، درست همانند کودکان ژاپنی می‌توانند از تحصیلات رایگان بهره‌مند شوند.

هیئت‌های آموزش و پرورش محلی در بسیاری از شهرها، از جمله شهر کاواساکی در استان کاناگاوا که خارجیان زیادی در آن زندگی می‌کنند،‌ در وب‌سایت‌های خود نوشته‌اند که همه کودکان فارغ از وضعیت اقامتشان می‌توانند از تحصیل برخوردار شوند.

وزارت آموزش ژاپن در سال ۲۰۰۶ از هیئت‌های آموزش و پرورش استان‌ها خواست در زمان تأیید محل اقامات کودکان در روند ثبت‌نام، منعطف‌تر عمل کنند. این وزارتخانه می‌گوید این هیئت‌ها برای چک‌کردن محل اقامت کودک، علاوه بر گواهی اقامت از اسناد قابل اعتماد دیگر نیز می‌توانند استفاده کنند.

به این دلیل هیئت‌های آموزش و پرورش محلی، با تأیید محل اقامت کودک از طریق اسنادی همانند قرارداد اجاره خانه، روند ثبت‌نام کودکانی را که نمی‌توانند وضعیت اقامتی خود را ثابت کنند، انجام می‌دهند.

در قسمت بعد جزئیات بیشتری در مورد نحوه رسیدگی هیئت‌های آموزش و پرورش محلی به کودکان بدون وضعیت اقامت قانونی خواهیم پرداخت.

این اطلاعات در سپتامبر ۲۰۲۳ بروزرسانی شده است.

در این قسمت، بررسی می‌کنیم که آیا برای مقامات محلی آموزش و پرورش اجباری است که در صورت مشاهده کودکان خارجی بدون وضعیت اقامت، موضوع را به مقامات مهاجرت گزارش دهند.

پاسخ این است: خیر. مسئولان هیئت‌های آموزشی در تصمیم‌گیری مجاز هستند اولویت خود را بر این بگذارند که به این کودکان اجازه تحصیل در مدرسه داده شود.

درست است که کارمندان دولتی در ژاپن موظفند موارد تخلف از قانون کنترل مهاجرت را به مقامات مربوطه گزارش دهند، اما دولت ژاپن در مجلس و جاهای دیگر گفته است که در موارد استثنایی، وقتی که یک نهاد اداری در صورت گزارش تخلف قادر به انجام وظیفه کامل نیست، آن نهاد می‌تواند میان منافع عمومی به دست آمده از طریق گزارش تخلف و آنچه در اثر انجام وظیفه رسمی خود به دست می‌آورد، مقایسه کند و به صورت موردی تصمیم بگیرد که این کار را انجام دهد یا خیر.

این اظهار نظر مبهم به نظر می‌رسد و درک آن دشوار است، این در نتیجه بحث‌های ظریف بین وزارتخانه ها و سازمان‌های مربوطه تنظیم شده است.

یکی از مقامات وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با ان‌اچ‌کی در مورد اظهارات فوق توضیح داد که اولویت اصلی مقامات هیئت‌های آموزشی این است که کودکان خارجی در صورت تمایل در مدارس ژاپن ثبت‌نام کنند. بنابراین، اگر فکر ‌کنند گزارش تخلف با این هدف منافات دارد، می‌توانند تصمیم بگیرند که تخلفی را گزارش نکنند.

در قسمت بعد، بررسی خواهیم کرد که کودکان خارجی باید در کدام مقطع تحصیلی پذیرش شوند.

این اطلاعات در سپتامبر ۲۰۲۳ بروزرسانی شده است.

در این قسمت، نگاهی داریم به اینکه کودکان خارجی باید در چه مقطعی پذیرش شوند.

وزارت آموزش می‌گوید کودکان خارجی در اصل باید بر اساس سن‌شان در کلاس‌ها ثبت‌نام شوند، اما برخی از سرپرست‌ها می‌خواهند کودکانشان در مقاطع‌ پایین‌تر پذیرش شوند تا برای یادگیری زبان ژاپنی و سایر دروس وقت کافی داشته باشند.

این وزارتخانه در سال ۲۰۰۹ در مورد اینکه کودکان خارجی باید در چه مقطعی پذیرش شوند برای هیئت‌های آموزشی محلی اطلاعیه‌ای صادر کرد. این وزارتخانه گفت هیئت‌های مذکور با درنظر گرفتن، نه فقط سن این کودکان، بلکه با درنظر گرفتن سایر عوامل می‌توانند به‌طور موقت یا رسما آنها را در مقاطع پایین‌تر قرار دهند.

وزارت آموزش گفت مقام‌ها می‌توانند اگر لازم باشد بر اساس سطوح علمی کودکان و مهارت زبان ژاپنی آنها، چنین اقدام‌هایی اتخاذ کنند.

در قسمت بعدی، به شرایط مدارس ژاپن نگاهی خواهیم داشت.

این اطلاعات در سپتامبر ۲۰۲۳ بروزرسانی شده است.

در این قسمت نگاهی داریم به اینکه کودکان در ژاپن چند سال در دبستان و راهنمایی تحصیل می‌کنند.

تحصیل اجباری در ژاپن ۹ سال است که از ۶ سالگی تا ۱۵ سالگی ادامه می‌یابد.

کودکان از اولین ماه آوریل پس از ۶ سالگی، در دبستان ثبت‌نام می‌کنند. پس از اتمام ۶ سال تحصیل در دبستان، برای ۳ سال نیز به مدرسه راهنمایی می‌روند. سال تحصیلی در مدارس دولتی در روز ۱ آوریل شروع شده و در ۳۱ مارس سال بعد از آن به پایان می‌رسد.

سال تحصیلی در برخی از مدارس به دو ترم و در برخی دیگر به سه ترم تقسیم‌بندی می‌شود.

در قسمت بعد به هزینه ثبت‌نام و قیمت کتاب‌های درسی نگاهی خواهیم داشت.

در این قسمت به این موضوع می‌پردازیم که آیا تحصیل در مدارس ژاپنی هزینه‌ای در بر دارد یا خیر.

در مدارس ابتدایی و راهنمایی دولتی، کلاس‌ها و کتب درسی رایگان هستند.

بیشتر مدارس به دانش‌آموزان نهار می‌دهند و در ازای آن از والدین هزینه نهار دریافت می‌کنند. هزینه نهار بسته به منطقه‌ای که مدرسه در آن قرار دارد متفاوت است، اما این روزها شمار فزاینده‌ای از مناطق نهار را کاملا یا تا حدودی رایگان ارائه می‌کنند.

طبق بررسی صورت گرفته توسط وزارت آموزش و پرورش ژاپن، تا ماه مه سال ۲۰۲۱، میانگین قیمت ماهانه نهار در مدارس ابتدایی ۴۴۷۷ ین و در مدارس راهنمایی ۵۱۲۱ ین بود.

شهرداری‌ها همچنین از والدینی که برای تامین هزینه‌های نهار و مایحتاج مدرسه با مشکلات اقتصادی روبرو هستند، حمایت مالی به عمل می‌آورند.

در قسمت بعدی، این گونه خدمات حمایت مالی را بررسی خواهیم کرد.

در این قسمت نگاهی می‌اندازیم به اینکه اگر کودکان خارجی ساکن ژاپن مشکل مالی داشته باشند، چگونه می‌توانند کمک مالی دریافت کنند.

کودکان خارجی می‌توانند بدون پرداخت هزینه‌ای برای کلاس‌ها یا کتاب‌های درسی تحصیل کنند. اما برای برخی مخارج از جمله نهار و سایر ملزومات مدرسه نیاز به مقداری پول دارند. برای کمک به خانواده‌هایی که با مشکلات مالی روبرو هستند، شهرداری‌های محلی برنامه‌ای ایجاد کرده‌اند تا مخارج لازم برای رفتن کودکان به مدارس ابتدایی و راهنمایی را فراهم کنند.

بنابه گفته وزارت آموزش در سال مالی ۲۰۲۱ نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار کودک در مدارس دولتی سراسر کشور از این برنامه استفاده کردند. حائز اهمیت است ذکر شود که والدین و سرپرست‌های این کودکان باید درخواست بدهند تا شرایط این برنامه را کسب کنند.

خانواده‌هایی که مزایای رفاهی دریافت می‌کنند در میان آنهایی هستند که کمک مالی نیز دریافت می‌کنند. داشتن شرایط برای این برنامه و اینکه چه میزان پول داده می‌شود در شهرداری‌های مختلف متفاوت است. افرادی که علاقمند به این برنامه هستند باید جزئیات آن را از هیئت آموزش محلی خود بپرسند.

در مورد شهر یوکوهاما، که بیشترین تعداد دانش‌آموزان خارجی که تحصیل نمی‌کنند را در میان شهرهای مشمول این قانون دارد، خانوارهایی با دو عضو با مجموع درآمدی زیر دو میلیون و ۵۰۰ هزار ین می‌توانند از این برنامه استفاده کنند. برای خانواده‌هایی با سه عضو، این میزان زیر سه میلیون و ۳۰ هزار ین است. مسئولان شهر یوکوهاما می‌گویند این مقدار درآمد فقط یک شیوه‌نامه است و «اگر خانواده‌ای با مشکلات مالی روبرو است، باید درخواست بدهد.»

برای افرادی که حائز شرایط هستند، شهر یوکوهاما نهار رایگان فراهم می‌کند. این شهر همچنین سالیانه ۶۳ هزار و ۱۰۰ ین برای هر کودک که وارد کلاس اول می‌شود به عنوان وجهی جهت آمادگی برای مدرسه و ۱۶ هزار ۶۸۰ ین نیز برای خرید ملزومات مدرسه پرداخت می‌کند. کودکان کلاس ششم برای خرید سالنامه فارغ‌التحصیلی‌شان ۱۱هزار ین دریافت می‌کنند.

در بیشتر موارد، درخواست باید به مدرسه‌ای که کودک قرار است در آن درس بخواند ارائه شود. لطفا با مدرسه یا هیئت آموزشی محلی خود در مورد اینکه درخواستنامه را باید به کجا تحویل دهید و سایر جزییات مشورت کنید.

در قسمت بعدی، به معرفی تلاش‌های مختلفی می‌پردازیم که ان‌اچ‌کی در جهت حل‌و‌فصل مشکل عدم تحصیل کودکان خارجی انجام می‌دهد.

یک تحقیق دولت نشان داده است که بیش از ۸ هزار کودک خارجی ساکن ژاپن احتمالا به مدارس ابتدایی یا راهنمایی نمی‌روند. این یافته‌ها بسیاری از مردم را شوکه کرده است. در این مجموعه، ان‌اچ‌کی اطلاعات مورد نیاز را به چند زبان برای کمک به این کودکان ارائه می‌کند تا آنها بتوانند تحصیل کنند.

بخش رسانه‌ چندزبانی ان‌اچ‌کی اینکه تعداد بسیار زیادی از کودکان خارجی نمی‌توانند مدرسه بروند را خیلی جدی می‌گیرد. بیش از سه میلیون تبعه خارجی در ژاپن ساکن هستند و انتظار می‌رود این تعداد در آینده نیز افزایش یابد.

بنابر این ان‌اچ‌کی معتقد است که محرومیت هزاران کودک از تحصیل اجباری یک مانع بسیار بزرگ برای تحقق جامعه‌ای خواهد بود که در آن فرهنگ‌های مختلف با هم همزیستی می‌کنند.

ان‌اچ‌کی به عنوان تنها رسانه بزرگ در ژاپن که اخبار و سایر اطلاعات را روزانه به چندین زبان پخش می‌کند به دادن اطلاعات مفید به‌طور منظم ادامه خواهد داد تا کودکان اتباع خارجی یا افرادی که ریشه در سایر کشورها دارند بتوانند به مدرسه بروند.